Trip 98 [4] Carbid schieten: immaterieel erfgoed

Dwingeloo, 31 december 2023

Rond Oud en Nieuw wordt er op veel plekken in Nederland – naast het afsteken van vuurwerk en het ‘slepen’ (het meenemen van alles wat los en vast zit) – met carbid geschoten. Vaak gebeurt dit met een stalen melkbus, maar er worden ook regelmatig giertanks of cementmolens ingezet voor deze klus.

Carbid, ook wel calciumcarbide genoemd, is een chemische verbinding van calcium en koolstof. Bij het schieten worden er vrij grote stukken carbid in een melkbus of blikje gedaan. Er wordt water of spuug over carbid gedaan, waardoor een gas, ethyn genoemd, vrijkomt. Als er bij de juiste hoeveelheid gas een vuurtje bij de opening in de melkbus of het blikje wordt gebracht, knalt het deksel een eind weg. De knallen die hierbij zijn te horen, zijn gigantisch en kunnen oplopen tot wel 110 decibel. 

Oliebollen op Camperparc Stee in Lhee

Het is mogelijk dat de traditie van carbidschieten – net als bijvoorbeeld de kerstboom – terug te voeren is op de Germaanse Tijd. Tijdens hun joelfeesten (midwinterfeesten) ontstaken de Germaanse grote vuren. Natuurlijk bestond carbid toen nog niet, maar het idee is hetzelfde: zorgen voor vuur en knallen om boze geesten te verjagen.

Het schieten met carbid kwam op 27 juni 2014 als ‘Carbidschieten in Drenthe’ terecht op de een lijst van vijftig Nederlandse tradities, bekend als de Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed in Nederland. Op deze lijst tradities staan verder bijvoorbeeld feesten als Sinterklaas en Sint-Maarten, de Friese sport fierljeppen, Koningsdag, Allerzielen, het Paasvuur van Espelo, het Alkmaars Ontzet en de Groninger eierbal.