Trip 90 [5] Kroatië: een prachtig land

Die rode scooter

Rood   Maart, april, september en oktober. Dat zijn de beste maanden om Kroatië te bezoeken. Dus de volgende keer... en dan rijd ik misschien ook nog wel door naar Montenegro en Albanië, waarover ik veel moois hoor.

Step   Behalve de warmte vallen me nu nog enkele zaken op. De stepjes. Met een accu. Overal rijden ze hier rond. Met oud en jong aan het stuur. In Nederland zijn ze niet toegestaan - op een enkele uitzondering na. Heel veel mensen met tatoeages. Veel rokers. Moeilijke taal, maar velen spreken Engels of Duits.

Restanten van het socialisme

Prijsniveau   Op 1 januari jl. is hier de euro ingevoerd. Ik hoor Kroaten zeggen: 'Alles is gelijk een stuk duurder geworden.' Dat zal niet anders zijn dan het bij ons was. Wanneer was dat ook al weer? O ja, in 2002. Dat is 21 jaar geleden! (Zelden, maar niet nooit, reken ik nog wel eens iets om naar guldens. Vooral in de horeca.)
Het leven in Kroatië is qua prijs wel vergelijkbaar met Nederland. Opmerkelijk, want men verdient hier wel fors minder dan de gemiddelde Nederlander.

Zadar vóór de bombardementen (WOII)

Oorlog   [Bron: isgeschiedenis.nl] In 1943 werden de landen op de Balkan verenigd in een één staat, de Socialistische Federale Republiek Joegoslavië. Het nieuwe land kwam onder leiding te staan van de maarschalk Josip Broz Tito (1892-1980), die door middel van geweld en onderdrukking alle vormen van nationalisme binnen Joegoslavië de kop indrukte. Lange tijd bleef hierdoor de vrede in de Balkan bewaard, maar na de dood van Tito in 1980 staken de nationalistische en etnische verschillen alsnog de kop op. De maarschalk had dit nog voor zijn dood willen voorkomen door de oprichting van de Joegoslavische Federatieraad, waarin alle acht deelrepublieken ieder een gelijke stem hadden. In 1988 maakte Servië, onder leiding van de nationalistische partijleider Slobodan Milošević, echter wederrechtelijk een einde aan de autonomie van Kosovo en Vojvodina, waardoor het land drie van de acht zetels in handen kreeg. Milošević had bovendien ook een sterke aanhang in de deelstaat Montenegro, met als gevolg dat de Servië de Federatieraad te allen tijde buitenspel kon zetten.

Romeinse kolom - op de plek waar deze
door de Romeinen is geplaatst

Onafhankelijkheid   Dit alles had tot grote onrust geleid in Slovenië en Kroatië, die vreesden dat Milošević Joegoslavië om wilde vormen tot een staat onder Servisch bestuur, het zogeheten Groot Servië. Op 25 juni 1991 verklaarden beide landen daarom eenzijdig hun onafhankelijkheid van Joegoslavië. Nog diezelfde dag besloot het Joegoslavische leger (JNA) Slovenië binnen te vallen, waar het stuitte op verzet van Sloveense strijdkrachten (TO). Al snel was het voor Milošević duidelijk dat de situatie in Slovenië onhoudbaar was en op 3 juli trok het JNA zich weer terug. Vier dagen later kwam er een einde aan deze Tiendaagse Oorlog met de ondertekening van het Akkoord van Brioni.
In vergelijking met Slovenië was Kroatië van veel groter belang voor Milošević, aangezien daar veel meer Serven woonden. Nog voor Kroatië zich überhaupt onafhankelijk had verklaard maakten de Kroatische Serven bekend dat zij zich af wilden scheiden van Kroatië middels de oprichting van de ‘Servische Autonome Oblast’ (SAO) Krajina. Na de Kroatische onafhankelijkheidsverklaring van 25 juni 1991 sloot het JNA, dat voor 70 procent bestond uit Serven en Montenegrijnen, zich aan bij de Servische Kroaten en vielen zij Kroatië binnen.

Plein in Zadar met 150 jaar oude platanen

VN   De oorlog escaleerde al snel naar een grootschalig conflict en het JNA stuurde maar liefst 70.000 troepen naar de regio. Onder druk van de Verenigde Naties kwam het echter op 2 januari 1992 tot een staakt-het-vuren en een vredesverdrag. De onafhankelijkheid van Kroatië werd hiermee internationaal erkend, maar de Servische Kroaten behielden het veroverde territorium en verenigden zich daar in de ‘Republiek van Servisch Krajina’. In 1995 werden deze gebieden echter alsnog geannexeerd door Kroatië tijdens het militaire offensief genaamd ‘Operation Storm’.

Vermist   De reeks conflicten op de Balkan, gezamenlijk de Joegoslavische Burgeroorlog genoemd, worden door historici ook wel beschouwd als het meest bloederige conflict sinds de Tweede Wereldoorlog. Volgens het International Center of Transitional Justice kwamen er tijdens het conflict minstens 140.000 mensen om het leven als gevolg van oorlogshandelingen, massamoorden en etnische zuiveringen. In 2012 maakte Amnesty International bovendien bekend dat er nog minstens 14.000 mensen vermist worden als gevolg van de Joegoslavische Burgeroorlog.

Zadar